Het onderwijs in Zweden verschilt sterk van het Nederlandse en Vlaamse. Als je gaat emigreren met kinderen is het dus belangrijk dat je je daarvan op de hoogte stelt.
Kinderen hebben in Zweden leerplicht van 7 tot 16 jaar, een periode die volledig gedekt wordt door de basisschool (grundskola). Voorafgaand gaan de meeste kinderen vanaf 1 jaar naar de kinderopvang, ook wel förskola, daghem of dagis genoemd.
Ouders moeten hiervoor een financiële bijdrage betalen waarvan de hoogte wordt afgemeten aan het inkomen. Immigranten die nog geen vast inkomen hebben, bijvoorbeeld omdat ze een eigen zaak starten, dienen een schatting te overleggen van wat ze denken te gaan verdienen.
Sommige kinderen gaan naar door de gemeente betaalde opvangmoeders, al zijn die sterk in aantal aan het afnemen. Als kinderen 6 jaar zijn, volgen ze één jaar förskoleklass als brug naar het basisonderwijs.
Basisscholen in Zweden
Nederlanders die al zijn geëmigreerd zijn niet altijd positief over de Zweedse basisschool en manier van lesgeven. Zo zou het niveau er lager zijn; een 10-jarig Nederlands kind dat verhuist en in Zweden in een groep komt met leeftijdsgenoten, zou bijvoorbeeld over meer vaardigheden beschikken dan de Zweedse 10-jarigen.
Ook is niet iedereen gecharmeerd van de onderwijsmethode waarbij leraren sterk rekening houden met de voorkeuren en meningen van de kinderen.
Wachten op de bus.
Feit is dat het onderwijs in Zweden veel minder prestatiegericht is dan in de Benelux Het is erop gericht kinderen van alle rangen en standen dezelfde kansen te bieden. Rapporten komen er pas in de eindfase van de negenjarige basisschool en het huiswerk is over het algemeen gering in omvang. Blijven zitten komt zelden voor.
Daar staat tegenover dat er ook ouders zijn die zich juist heel positief uitlaten over het Zweedse basisonderwijs. Er zijn kinderen die juist goed blijken te gedijen in een wat minder op negens en tienen gerichte omgeving. Tevens lijkt het erop dat kinderen er meer persoonlijke aandacht krijgen en sterker gestimuleerd worden zich meningen te vormen.
Bovendien is het mogelijk voor kinderen om, vanaf dat ze 13 zijn, hun vakkenpakket op de basisschool uit te breiden of door voor bepaalde vakken hogere niveaus te kiezen. Zo kunnen ze zich beter voorbereiden op een vervolgopleiding. Zweeds, Engels en wiskunde zijn altijd verplicht.
Het onderwijs in Zweden is toegankelijk voor iedereen, ongeacht het inkomen van de ouders. Leren en lesmateriaal aan de basisschool zijn gratis. Ook de schoolbus die in landelijke gebieden leerlingen oppikt wordt door de overheid bekostigd.
Kinderen krijgen op de lagere school ook elke dag een (gratis) lunch. Dit is een warme maaltijd – voor kindjes die in Nederland zijn grootgebracht nogal ongebruikelijk. De kwaliteit van het warme eten verschilt nogal per gemeente en is weleens mikpunt van kritiek.
Elke gemeente heeft de plicht om speciaal onderwijs aan te bieden aan kinderen met leermoeilijkheden, zowel op basisniveau als in het vervolgonderwijs. Informeer bij de gemeente waarin je gaat wonen naar de mogelijkheden, indien nodig.
Voortgezet onderwijs in Zweden
Wanneer de grundskola erop zit kan er verder geleerd wordt op de gymnasieskola. Deze lijkt ondanks de naam nauwelijks op het gymnasium dat in Nederland bekend is. De meeste van deze scholen zijn eigendom van de gemeente, maar er zijn ook privé-scholen op dit niveau.
Het is een breed opgezette school voor voortgezet onderwijs. De leerlingen hebben er de keus uit in totaal 17 onderwijsprogramma’s in specifieke richtingen, bijvoorbeeld kind & recreatie, bouw, kunst, handel of gezondheidszorg. Soms is een gerichte opleiding aan een gymnasium voldoende om ergens werk te vinden.
Doorstuderen
Wie een driejarig programma aan een gymnasieskola met goed gevolg afrondt, heeft in principe toegang tot de universiteit. Dit volstaat niet voor elke studie; voor bepaalde richtingen wordt de geschiktheid van de kandidaten nader onderzocht voor hij of zij tot de universiteit wordt toegelaten.
Zweden kent in totaal vijftien universiteiten die hun colleges aanbieden in twintig steden, waarvan die in Uppsala en Lund de oudste zijn, en die in Göteborg en Stockholm de grootste.
Veel Zweedse universiteiten zoals het in geneeskunde gespecialiseerde Karolinska Institut in Solna, een voorstad van Stockholm, staan internationaal hoog aangeschreven. Lees meer over aan de universiteit studeren in Zweden.
Vanaf 18 jaar kunnen jongeren ook terecht aan volkshogescholen (folkhögskolor), waarvan er bijna 150 zijn. Daarnaast is er de komvux, ofwel de school voor volwasseneneducatie, waar mensen vanaf hun 20e verdere scholing kunnen volgen.
Beide schooltypes bieden een brede waaier aan opleidingen aan. Het kan gaan om beroepsopleidingen, maar ook om cursussen die leiden tot een bepaald specialisme. De gratis taalcursus Zweeds voor immigranten (Svenska för Invandrare ofwel SFI) wordt aan komvux-scholen gegeven.
Zweedse komvuxopleidingen zijn sterk in afstandsonderwijs. Leerlingen kunnen dan gebruik maken van videoverbindingen met colleges en lessen op scholen in andere plaatsen. Vooral in dunbevolkte gebieden biedt dit de kans om opleidingen te volgen op een niveau waarin plaatselijk niet kan worden voorzien.