De gezondheidszorg in Zweden staat op een kwalitatief hoog niveau, maar is op onderdelen wel anders georganiseerd dan die in Nederland en België. Voorop staat dat iedereen toegang heeft tot dezelfde zorg. Het systeem is overzichtelijk en de kosten voor de burger zijn laag (al betaalt deze wel via de belastingen).
Hoe weet je of de zorg in een land goed is? Je kunt dan kijken naar de gemiddelde levensverwachting. De Zweedse man wordt gemiddeld 79,1 jaar oud, de Zweedse vrouw bijna 83,1 jaar. Dit levert een gemiddelde op van 80,8 jaar. Dit is iets beter dan Nederland (79,8) en België (79,5).
Binnen Zweden hebben inwoners van de provincie Halland de hoogste levensverwachting: 82 jaar. Ook Uppsala, Kronoberg, Jönköping en Blekinge scoren hoog. Het kortst leven inwoners van Värmland, Jämtland, Västernorrland en Norrbotten en hekkesluiter Gävleborg waar men “maar” 79,8 jaar wordt.
Meer dan vijf procent van de Zweden is 80 jaar of ouder. Daarmee heeft het land het hoogste percentage hoogbejaarden van heel Europa.
Verzekering en organisatie
Een medisch centrum in Zweden
Ondanks het geringe verschil in levensverwachting met Nederland, is de gezondheidszorg in Zweden heel anders opgezet. Particuliere dokterspraktijken zijn er schaars en er is ook geen duizelingwekkend aantal zorgverzekeraars. Voor zijn dagelijkse gezondheidsklachten doet de Zweed alleen zaken met Försäkringskassan.
Försäkringskassan is het nationale kantoor voor sociale zekerheid en de financiële spil van de gezondheidszorg in Zweden. Onthoud die naam.
Je bent er verzekerd tegen ziektekosten, maar ook je kinderbijslag komt er vandaan. En ook als je een bedrijfsongeval krijgt of zwanger wordt, je thuis moet blijven wegens ziekte of huursubsidie wil hebben, moet je bij deze instantie aankloppen. En dat is nog niet eens de hele lijst waarbij de “F-kassa” inspringt. Hier is meer info over de sociale zekerheid.
Er zijn particuliere verzekeraars bij wie je je vrijwillig kunt (bij)verzekeren, maar de inschrijving bij Försäkringskassan is verplicht. Voor je pensioen kun je tegenwoordig bij Pensionsmyndigheten terecht.
Wat kost gezondheidszorg in Zweden?
Iedereen die een persoonsnummer heeft in Zweden en er permanent woont en werkt, is automatisch verzekerd en kan naar de dokter of het ziekenhuis. Försäkringskassan neemt de kosten daarvan op zich. Niet alle kosten: iedereen heeft een eigen risico. Helemaal gratis is de gezondheidszorg in Zweden dus niet.
Anno 2010 betaal je als patiënt maximaal 900 kronen per jaar voor doktersconsulten en maximaal 1800 kronen per jaar voor medicijnen. Wie boven het eigen risico uitstijgt krijgt de rest van het jaar gratis zorg. Ziekenhuisverblijf kost 80 kronen per dag.
Als je meer dan 9.700 kronen per jaar verdient, heb je bovendien recht op een uitkering bij ziekte.
Let op: hoewel je verzekerd bent zodra je je persoonsnummer hebt, moet je je ook bij Försäkringskassan aanmelden. Volgens de laatste stand van zaken moet je dit persoonlijk doen, met alle leden van het gezin en zodra je je verblijfsrecht hebt.
Echter, de regels op dit punt worden met grote regelmaat veranderd. Het is aangeraden dit bij Försäkringskassan te informeren zodra je in Zweden bent aangekomen.
Helaas is dit laatste soms makkelijker gezegd dan gedaan. Als je Försäkringskassan belt, kunnen er best 140 wachtenden voor je zijn en dat is geen overdrijving. Mailen betekent wekenlang geduld hebben – en ook dan is het niet zeker dan het antwoord je tevreden stelt. Försäkringskassan is dan ook geen populaire instelling bij de Zweedse bevolking, ook al doet ze veel goeds.
Naar de dokter – Hoe gaat dat?
Stel, je bent in je emigratieland aangekomen en wordt ziek. Waar moet je dan heen?
Huisartsen met een eigen praktijk, zoals in de Benelux gebruikelijk, bestaan in Zweden wel, maar ze zijn schaars. In plaats daarvan kun je terecht bij een zogeheten vårdcentral (spreek uit: woort-sentraal). Dat is een lokaal medisch centrum. Er zijn er ongeveer duizend in het hele land; er is dus altijd wel één op redelijke afstand. Maar: hoe noordelijker je gaat wonen, hoe groter het aantal kilometers tot de eerste dokter.
Een vårdcentral neemt binnen de gezondheidszorg in Zweden een belangrijke plaats in. Het heeft niet de voorzieningen van een ziekenhuis, maar wel meer dan de gemiddelde Nederlandse huisdokter. Meestal werken er meerdere artsen, verplegers, therapeuten en laboranten.
Wil je naar de vårdcentral, dan is het gebruikelijk eerst te bellen. De kans is groot dat de verpleegster aan de telefoon je het hemd van je lijf vraagt. Zekerheid dat er een afspraak komt, heb je allerminst. Als de klachten vaag zijn, kan de verpleegster je aanraden even te wachten.
Lijkt het ernstiger of gaat het om aanhoudende klachten, dan is je kans op een afspraak groter. De verpleegster beslist in elk geval. Alleen in spoedeisende gevallen word je zonder afspraak geholpen. Het kan druk zijn in een vårdcentral en veel doktoren nemen ruim de tijd voor het medisch onderzoek. Denk daaraan als je die dag nog wilt gaan werken.
Kunnen ze je bij de vårdcentral niet helpen, word je doorgestuurd naar het ziekenhuis. Er zijn ongeveer zestig streekziekenhuizen in Zweden met 24-uursverzorging en in acht steden (Stockholm, Göteborg, Uppsala, Lund, Malmö, Linköping, Umeå en Örebro) vind je universitaire ziekenhuizen. Daar kun je terecht voor zeer specialistische zorg.
Volgens onderzoek zijn er regionale verschillen in het niveau van de gezondheidszorg in Zweden. Internationaal gezien staat de zorg wel altijd op een meer dan behoorlijk peil.
Wachtlijsten
Als je als Nederlander denkt door te emigreren naar Zweden af te zijn van lange wachtlijsten in de zorg, dan kom je bedrogen uit. Een Belg – gewend om snel geholpen te worden – moet weten dat gespecialiseerde medische behandeling veel tijd en geduld vraagt.
Want… heb je een operatie nodig, dan krijg je ook binnen de gezondheidszorg in Zweden snel te maken met wachttijden. Landelijk moet 30 procent van de patiënten meer dan 90 dagen wachten op gespecialiseerde zorg, maar er zijn grote regionale verschillen. Als je een beetje Zweeds kent kun je op Vantetider.se zelf uitzoeken wat de wachttijd is voor een bepaald type behandeling.
Wachttijden zijn een grote bron van frustratie. Niet alleen bij Nederlanders en Belgen die naar het Noorden zijn verkast, ook bij de Zweden zelf. De regering heeft daarom de zogeheten zorggarantie ingevoerd: je bent daarmee hoe dan ook verzekerd van behandeling. Ook lokaal wordt geprobeerd iets aan de wachttijden te doen, niet zonder succes overigens. Maar voor wie nu ziek is, gaat het altijd te traag.
Even naar de Apotheek
De gezondheidszorg in Zweden is zoals in veel landen aan veranderingen onderhevig. De medicijnmarkt is onlangs gedeeltelijk vrijgegeven. Sinds 2009 kun je een aantal geneesmiddelen waarvoor geen recept nodig is zoals pijnstillers, maagzuurremmers of keeltabeletten, ook bij de supermarkt kopen en soms zelfs de benzinepomp.
Apotheek in Zweden
Apotheken waren tot voor kort allemaal in staatshanden. Nu zijn veel apotheken geprivatiseerd en woedt er een hevige concurrentieslag. Er zijn nu wel méér apotheken, maar de prijzen van vrij verkrijgbare medicijnen zijn gestegen. Geneesmiddelen waarvoor wel een recept is vereist, kosten overal hetzelfde.
De dienstverlening in de apotheken staat over het algemeen op zeer hoog niveau. Het is niet ongebruikelijk dat je recept door de dokter via Internet naar de apotheek wordt gestuurd, zodat je er dus zonder papieren voorschrift naar binnen kunt. Geef je persoonsnummer en ze vinden je recept in de computer.
Naar de Tandarts
Tandzorg is gratis tot je 20 bent en valt daarna onder de tandartsverzekering van Försäkringskassan. Ook die verzekering heeft een eigen risico waarvan de hoogte per regio en tandarts verschilt. Informeer naar de exacte voorwaarden in de regio waar je gaat wonen.
Wie naar de tandarts moet, heeft de keus tussen een particuliere tandarts en de openbare folktandvård. Tandartsen hebben vaker een eigen praktijk dan huisartsen. Hun tarieven willen onderling verschillen, dus jezelf informeren kan lonen. Vergelijk prijzen en vraag zeker hoeveel iets kost voordat de tandarts naar de boor grijpt.
Naast tandartsen zijn er fysiotherapeuten, naprapaten (vergelijkbaar met osteopaten) en andere gespecialiseerde behandelaars met eigen praktijken. In sommige gevallen worden de behandelingskosten betaald door Försäkringskassan.
Ziektekostenpremies?
De torenhoge, maandelijkse ziektekostenpremies voor de ziektekostenverzekering waarmee Nederlanders de laatste jaren te maken hebben, behoren bij emigratie naar Zweden tot het verleden. Er vallen geen acceptgiro’s van Försäkringskassan in de bus. Dat is een meevaller, maar schijn bedriegt: via de jaarlijkse belastingaanslag betaalt iedereen toch mee aan het systeem van gezondheidszorg in Zweden.
Veel emigranten die zich hebben laten behandelen zijn overigens zeer te spreken over de kwaliteit van de geboden zorg, ondanks de eventuele wachttijden.